Reiszoeker

Reizen naar Birma

Religie Birma

Als je reist door Myanmar kom je uiteraard in contact met het boeddhisme. Overal zie je de monniken, nonnen en pagodes. Ongeveer 85 % van de bevolking is er aanhanger van het Theravada-boeddhisme. Het boeddhisme is geen godsdienst in de strikte zin van het woord. Boeddhisten zijn aanhangers van de leer van Siddhartha Gautama, een prins die zo'n 2500 jaar geleden in Noord-India een levensleer verkondigde, die in feite bedoeld was om het verstarde hindoeïsme van die tijd te hervormen. Hij bereikte in zijn leven de verlichting en ging de geschiedenis in als de boeddha. Zijn levensleer zegt al dat het wel of niet bestaan van een god of goden feitelijk van ondergeschikt belang is voor de boeddhisten.

In navolging van het hindoeïsme beweert de boeddha dat alles wat bestaat een eeuwige opeenvolging is van ontstaan en vergaan, waaraan in principe niets kan ontsnappen; niet de goden, niet het universum, niet de mensen. Het is hem, de Boeddha, echter wel gelukt om uit dit eeuwige rad van wedergeboorten los te komen. Zijn leer is een ontsnappingsmethode naar het nirvana, een staat van tijdloze rust en eenheid met alles.

De eerste grote boeddhistische waarheid is dat alle leven lijden is. Dit lijden is het gevolg van onze begeerten. Door het opheffen van die begeerten kan men een einde maken aan het lijden. De laatste grote waarheid verwijst dan naar de manier om die verlangens op te heffen, namelijk door het bewandelen van de juiste weg. Die juiste weg bestaat uit een systeem van denken en handelen dat ervoor zorgt dat het karma, van degene die hem bewandelt, verbetert. Karma (of Kan in het Birmaans) is een soort optelsom van alle goede en slechte gedachten en handelingen uit dit en vorige levens; een verantwoording voor het geleefde leven. Naarmate het karma verbetert door het bewandelen van de juiste weg, reïncarneert men in reinere vormen. Tenslotte bereikt men het stadium van boddhisattva, waarin men niets anders meer verlangt dan het geluk van alle anderen. Vervolgens lost men op in het nirvana, de staat van verlichting waarin men beseft dat alles wat bestaat een illusie is; slechts een luchtspiegeling van een ondeelbare eenheid die in zichzelf rust.

De meeste Birmese boeddhisten zijn er niet zozeer op uit om het nirvana te bereiken. Ze gaan ervan uit dat het nirvana is weggelegd voor sommige monniken en niet voor de gewone mensen. Door goed te doen proberen ze de cyclus van wedergeboorte zo voordelig mogelijk te beïnvloeden. Dat kan bijvoorbeeld door het bouwen van een pagode, het voeden van bedelmonniken, het helpen van een sangha (monnikenorde) of het (tijdelijk) intreden in een klooster. Ook mediteren en het ondernemen van pelgrimstochten behoren hiertoe.

Het boeddhisme neemt in het dagelijks leven in Myanmar een zeer belangrijke plaats in. Dit komt duidelijk naar voren tijdens de religieuze feestdagen en festivals, meestal met volle maan. Arm of rijk, iedereen helpt de bedelmonniken aan een schep rijst, gaat regelmatig naar de pagoden en heeft in zijn huis een altaar voor boeddha of voor de 'nats', de geesten die in Myanmar bij het boeddhisme lijken te horen. Streng in de leer zijn de meeste Birmezen niet, maar in het algemeen wel devoot. Van Birmese mannen wordt verwacht dat zij minimaal 2 keer in hun leven zich tijdelijk terugtrekken in het klooster. Een paar weken als een samanera (of novice) als ze ergens tussen de 5 en 15 jaar oud zijn. En nogmaals als ze volwassen zijn voor een periode van minimaal 3 maanden als volledig ingewijde monnik (hpongyi). Natuurlijk zijn er ook monniken voor het leven. Ook kent Myanmar een groot aantal vrouwen die zich hebben teruggetrokken in het kloosterleven. Deze nonnen (dasasila) scheren hun hoofd kaal en dragen roze kleden

Het boeddhisme in Myanmar is vermengd met de van oorsprong animistische verering van de nats. De nats zijn geesten die een bepaalde plaats, persoon of kennisgebied bewaken. Het woord nat is afgeleid van natha wat in het Sanskriet zoveel betekent als bewaker of beschermengel. Mount Popa wordt beschouwd als de verblijfplaats van de 37 belangrijkste nats. Veel tempels kennen naast beeltenissen van Boeddha ook beeltenissen van nats. Er wordt gelijkwaardig geofferd aan beiden. Aan Boeddha voor volgende levens en aan de nats voor een oplossing van de problemen die met het huidige leven te maken hebben.

Naast de boeddhisten zijn er aanhangers van de islam, het hindoeïsme, het animisme en het christendom.