Mexico heeft een reputatie voor kleurrijke feesten en festivals. Bijna elke maand is er wel een nationale feestdag of fiësta en iedere stad viert ook uitgebreid de naamdag van zijn patroonheilige. Enkele van de meest kleurrijke feesten:

Festival Dias de los Muertos
Mexico’s befaamde viering ter herdenking van de overledenen is een vrolijk, persoonlijk en aandoenlijk feest: “los dias de los muertos”. Het is een periode waarbij de levenden hun overleden voorouders herdenken en waarin de doden de gelegenheid hebben de huizen en de families die ze hebben achtergelaten te bezoeken. In veel plaatsen wordt het feest spectaculair gevierd met straatfestivals, parades, het uitdelen van cadeautjes en meer dan genoeg te eten en te drinken. De intensiteit van de Mexicaanse houding tegenover de dood, kan bovenal verwarrend en overdonderend zijn voor iedereen die er niet mee bekend is.

De oorsprong van het feest van de Dias de los Muertos ligt in de mythologische wereld van het Mexico uit de pre-Spaanse tijd. Destijds was er één maand in zijn geheel gewijd aan de geesten van de overledenen. Vroeger werd dit feest gevierd in juli-augustus, maar met de komst van de katholieke kolonisten, verhuisden de festiviteiten naar katholieke feestdagen Allerheiligen en Allerzielen op 1 en 2 november.

In de meeste gebieden van het moderne Mexico, zijn er in feite twee Dias de los Muertos: de Dia de los Angelitos, dat gevierd wordt op 1 november en dat is opgedragen aan de zielen van overleden kinderen, en de Dias de Los Muertos zelf, dat op 2 november wordt gevierd en de geesten van overleden volwassenen eert.

De festiviteiten overlappen soms met Halloween, op 31 oktober. Zoals het Kerstfeest of Halloween in andere delen van de wereld, beginnen de voorbereidingen voor het festival van Dias de los Muertos al weken van tevoren. Winkels zijn overladen met decoratieve papieren doodshoofden, morbide lantaarns, kostuums, plastic skeletten en snoepgoed. Voedsel wordt thuis alvast klaargemaakt en overal verrijzen speciale herinneringsaltaartjes.

Eten en drinken vormen een belangrijk deel om de feestvreugde te verhogen. In sommige gebieden gaan hele families uitgebreid picknicken op de plaatselijke kerkhoven. Ook laten ze op de graven voedsel achter, naast de foto’s van de overledenen en copal (soort van wierook). Veel mensen nemen radio’s mee naar het kerkhof; dit doen zij tegenwoordig in de plaats van de traditie met de hele familie gezellige singalong songs over de begraafplaatsen uit te schallen.

De kinderen worden volledig betrokken in de festiviteiten. Voor hen is het een soort Kerstmis: ze krijgen allerlei (spookachtige) snoepjes en verrassingen, van marsepeinen doodskisten tot chocolade skeletten, speelgoeddoodshoofden of dansende skeletmarionetten.

De Dia de los Angelitos is een trieste aangelegenheid. Lievelingsspeelgoedjes en andere voorwerpen die herinneren aan de overleden kinderen, worden te voorschijn gehaald en op een altaartje binnenshuis gezet. De geesten van de jong-gestorvenen worden uitgenodigd op bezoek te komen en deel te nemen aan het feest. Vaak wordt er een extra stoel voor hen neergezet aan de tafel.

De tweede dag, de Dia de Los Muertos, is de belangrijkste dag van het feest. In veel plaatsen wordt het op belangrijke pleinen en straten gevierd met straatfestivals en parades met felle kleuren, opzwepende dans en muziek. ’s Avonds zijn er in sommige plaatsen met kaarslicht verlichte processies. In andere dorpjes, zoals San Christóbal de las Casas, wordt het feest juist ingetogener gevierd. Een groot deel van de dag wordt alom op het kerkhof doorgebracht en in de avond is er een traditionele gezamenlijke maaltijd, waarbij het ‘brood van de overledenen’ (pan de los muertos) wordt gegeten. Vaak bevat dit brood een klein botje of iets anders van de overledene en degene die het stukje brood met dit ingrediënt treft boft, want het wordt gezien als teken van voorspoed en geluk!

Festival - Virgin de Guadelupe
Onze-Lieve-Vrouw van Guadelupe is een feest dat belangrijk is voor de inheemse bevolking van Mexico en wordt jaarlijks gevierd op 12 december als ‘Nuestra Señora de Guadalupe’. Enkele van onze reizigers waren erbij in de stad San Cristóbal de las Casas. Hier een deel uit hun dagboek.

“12 december: We zijn vandaag in San Cristóbal de las Casas. Er zijn veel pelgrims die op de stad af zijn gekomen in verband met het feest van de Virgin de Guadeloupe. Het festival wordt jaarlijks op 12 december gevierd op verschillende Mexicaanse plaatsen. Rennend in groepen, en daarbij, als in een estafette een brandende toorts meedragend, arriveren nog steeds enorme aantallen pelgrims in het stadje. Om de feestvreugde te verhogen is het ook kermis en is er een grote markt, met vooral veel hapjes en drankjes. Pelgrims verzamelen zich in de kerkjes. Af en toe is er een processie, waarbij iemand verkleed is als de Heilige Maagd, of gewoon als engeltje. Heel apart sfeertje allemaal.

San Cristóbal de las Casas wordt omringd door tal van fascinerende dorpen van de Tzotzil , Tzeltzal en Tzojolabal. De inheemse bevolking uit de dorpen komen naar de stad om hun kleurrijke geweven producten te verkopen.

San Juan Chamula is een klein dorpje met een opvallende witte kerk waarvan de ingang rijkelijk is beschilderd. Een bezoek aan de kerk maakt een diepe indruk, zeker nu het hier feest is vanwege de Heilige Maagd van Guadelupe. De grond is bezaaid met dennennaalden en tussen de rijen kaarsen door zie je de lokale bevolking geknield voor heiligenbeelden allerlei rituelen uitvoeren. Er wordt muziek gemaakt, gezongen, gebeden en geofferd: fruit, groenten, coca cola en soms kippen. Johannes de Doper is in dit dorp de belangrijkste figuur, belangrijker dan Jezus of Maria en bijna net zo belangrijk als de zon! In het dorpje Zinacantán onderscheiden de mannen zich van andere mannen uit de omgeving door hun typische klederdracht, rood met wit gestreepte tunieken en platte, ronde, rieten hoeden met fleurige linten. Het is in beide dorpen op de meeste plaatsen verboden om foto’s te maken aangezien de bewoners denken hun ziel kwijt te raken als ze worden gefotografeerd.

Waar komt het festival nou eigenlijk vandaan?
Onze-Lieve-Vrouw van Guadalupe zou als Mariaverschijning op 9 december 1531 door de heilige Juan Diego Cuauhtlatoatzin aanschouwd zijn. Juan Diego was een bekeerde Azteek. Maria zou hem in de taal Nahuatl verteld hebben om een kerk te bouwen op de plaats waar ze tot hem sprak, op de berg Tepeyacac. De bisschop van Mexico geloofde Juan Diego niet en zei hem dat Maria eerst maar eens een wonder moest laten zien. Juan Diego vond toen, in de winter, rozen op de berg Tepeyacac. Hij plukte de rozen en droeg ze in zijn mantel naar het paleis van de bisschop. Toen hij daar zijn mantel opende was een afbeelding van Maria te zien. De mantel, die bekend staat als de "tilma", wordt bewaard in de Basiliek van Guadalupe in Mexico City.

In de loop der eeuwen is de Maagd van Guadalupe uitgegroeid tot een nationaal symbool. In 1737 werd ze patroonheilige van Mexico City en in 1895 van het gehele land. Sinds 1945 is ze zelfs beschermvrouwe van heel Latijns-Amerika. Gedurende de geschiedenis van Mexico is ze het symbool geweest voor onafhankelijkheidsstrijders en voorvechters van meer rechten voor de oorspronkelijke bevolking (Juan Diego was immers indiaan). Onder andere Miguel Hidalgo droeg Onze-Lieve-Vrouw van Guadalupe op zijn banier, maar zelfs de hedendaagse socialistische Zapatistas gebruiken haar als symbool. Hetzelfde geldt voor de aanhangers van de linkse bevrijdingstheologie.

De heiligverklaring van Juan Diego vond plaats in 2002. Veel Mexicaanse katholieken waren erg blij met de eerste canonisatie van de inheemse bevolking. Er was echter ook kritiek; volgens sommige historici zou Juan Diego namelijk nooit hebben bestaan. Het feest ‘Nuestra Señora de Guadalupe’ valt jaarlijks op 12 december.