Festivals. Aziaten zijn er dol op en toeristen kijken hun ogen uit. India heeft met haar rijkdom aan religies en tradities vele festivals en feestdagen. Sommige feesten zijn ingetogen en vinden vooral in huiselijke kringen plaats. Andere festivals zijn uitbundig en zichtbaar voor iedereen. Als reiziger is het leuk om bepaalde festivals van dichtbij mee te maken. Op diverse vertrekdata doe je een van de kleurrijke en bruisende festivals aan die India kent.

De reisroutes tijdens festivalreizen kunnen worden aangepast. Houd het Laatste Nieuws in de gaten voor de definitieve route en meer info omtrent de desbetreffende festivals.

Desert Festival in Jaisalmer: Jaisalmer verrijst als een gouden fata morgana uit het hart van de Tharwoestijn. Een indrukwekkend fort met al zijn pracht en praal, uit gele zandsteen gehouwen, domineert de amberkleurige stad. De Bhati Rajputs van Jaisalmer waren feodale heersers die van de op de karavanen geheven taksen leefden. De karavanen waren geladen met kostbare zijden stoffen en kruiden en brachten de stad een grote weelde. Gedurende jaren bleef Jaisalmer gespaard van invloeden van buitenaf. Toen de handel zich meer begon te richten op de scheepvaart rond de haven van Mumbai (vroeger Bombay), betekende dit het verval van Jaisalmer. Maar het woestijnfort bezit nog altijd het élan eigen aan de vertellingen uit 'Duizend-en-één-nacht'. De beste tijd om de stad te bezoeken is gedurende het Woestijnfestival, gehouden in januari/februari, wanneer de stad zindert onder de klanken van melodieuze wijsjes en bonkende ritmes. Er is een parade van kamelen, een hele kleurrijke optocht met dansers, muziek en heel veel mensen in hun meest kleurige sari’s en tulbanden die op de been zijn om dit alles te bekijken. Een schoonheidswedstrijd voor kamelen trekt de meeste aandacht van de plaatselijke mannen. Traditionele dansen, spannende wedstrijden (in het bijzonder een wedstrijd voor het opbinden van tulbanden), touwtrekken, een cricketwedstrijd en races voor kamelen luisteren de festiviteiten op.

Holi Phagua in heel India: Het Holifeest of Holi Phagua is een kleurrijk hindoeïstisch feest dat jaarlijks gevierd wordt door geheel India (en Nepal). In feite is het een combinatie is van een lentefeest, verlossingsfeest en een nieuwjaarsfeest. Het Holifeest staat in het teken van het begin van een nieuw seizoen, de lente, en daarom spreekt men ook wel van lentefeest of oogstfeest, omdat het in India samenvalt met de graanoogst. Het Holifeest wordt ook beschouwd als een overwinningsfeest: de overwinning van het goede op het kwade.

Het verhaal achter het feest is als volgt: De demonenkoning Hiranyakashap beschouwde zich ooit de enige heerser over het heelal. Hij had bevolen dat alleen hij aanbeden mocht worden. Zijn zus, de heks Holika, verzette zich daartegen en gooide zichzelf uit protest op de brandstapel ter bevrijding van de inwoners van India. Aan de vooravond van het Holifeest wordt de holika, de brandstapel van hout of bamboe welke het kwaad symboliseert, onder belangstelling van vele hindoes verbrand. waarbij ze een levend voorwerp zoals een plant, verbranden. Hierbij wordt een hand rijst in het vuur gegooid, wat geldt als een symbolische verdrijving van het kwaad. De ceremonie houdt ook gebed, muziek en zang in.

Na het verbrandingsfeest keert men huiswaarts om de volgende dag terug te keren. Men besmeert elkaar dan met as. Die middag trekt men bij voorkeur nieuwe kleren aan en besprenkelt men elkaar met welriekende stoffen en parfum. Ook gebruikt men rode en groene kleurstof als teken van vriendschap, hoop en liefde. Men wenst elkaar geluk en voorspoed toe. Alle hindoes, zonder onderscheid van rangen, kasten en standen, vieren gezamenlijk het Holifeest en het is bij uitstek een feest om bezoeken aan familie af te leggen. Tijdens de Holi feestdagen heerst er een atmosfeer van vrijheid en geluk. Zorg dat je wat oude kleding meeneemt, want hoogst waarschijnlijk word je niet ontzien en zul ook jij deze feestdagen eindigen bedolven onder gekleurde poeders.

Teej Festival in Jaipur: Rajasthan is India's meest kleurrijke en exotische provincie. De sprookjesachtige paleizen, de gigantische forten en de rijk versierde kleding van de bevolking zijn een lust voor het oog. Rajasthan roept het beeld op van het klassieke India. Het land waar de tijd stilstaat, het land waar het hindoeïsme nog sterk in zijn traditionele vorm voortleeft.

Aan de noordkant wordt de stad Jaipur omgeven door heuvels vol forten en paleizen. Een van de prachtigste paleizen is de Hawa Mahal, het Paleis der Winden. Ondanks het grote inwonertal is het een aangename stad. Op de straten van Jaipur lopen de Rajasthaanse mannen met hun enorme snorren en tulbanden, en de met sieraden behangen vrouwen in de meest felgekleurde sari's van India. Ook kamelenkarren en olifanten maken deel uit van het straatbeeld.

Tijdens het Teej Festival bidden getrouwde vrouwen voor een gelukkig en lang huwelijk tot Parvati en Shiva. Het Festival wordt overal in Rajasthan gevierd maar is het kleurrijkst in Jaipur. Joohlas (schommels) worden in bomen opgehangen en met bladeren en bloemen versierd. In Jaipur wordt een beeld van de godin Parvati getoond in een kilometer lange processie vergezeld door versierde olifanten, paarden, kamelen, praalwagens en meer. Er wordt muziek gemaakt en gedanst. Een uniek festival om bij te wonen.

Pushkar Fair in Pushkar: Elk jaar in de heilige hindoemaand Kartika verandert het slaperige Indiase dorp Pushkar in een spektakel dat zijn weerga niet kent. Vanuit alle uithoeken van de deelstaat Rajasthan trekken kamelenhandelaren met hun kuddes naar het anders zo rustige plaatsje aan het meer, om daar op tijd te arriveren voor Kartik Purnima (volle maan), de officiële begindatum van de Pushkar Fair. Alhoewel handel de belangrijkste reden voor samenkomst is, draagt de markt het karakter van een groot feest. Op de markt zijn allerlei soorten dieren te koop: ezels, geiten, paarden, stieren, maar bovenal kamelen – de tractoren van het Indiase platteland. Deze kamelenmarkt is de grootste in India, tienduizenden kamelen veranderen van eigenaar. Maar behalve veehandelaren, trekt deze jaarlijkse happening ook duizenden woestijn- en dorpsbewoners, naar zich toe. De kamelenmarkt is een bonte verzameling van mensen en dieren, geuren en kleuren, kortom: een gebeurtenis die je eigenlijk niet mag missen als je die periode in India bent.

Een kwart miljoen mensen genieten van deze spectaculaire gebeurtenis, die wordt omlijst door muziek, dans en optredens van artiesten als vuurspuwers en koorddansers. Het feest trekt ook toeristen, zowel Indiërs (boeren, landarbeiders, marskramers, bedelaars en straatmuzikanten) als buitenlanders, die de reis naar de stoffige stad aan de rand van de Thar-woestijn voornamelijk maken om getuige te kunnen zijn van het hoogtepunt van deze enkele dagen durende Pushkar Fair: de kamelenrace door de zandduinen. Souvenirs zijn hier rijk voorradig: kamelenzadels, mooie stoffen en divers handwerk. De Pushkar Fair is tevens een walhalla voor fotografen; de lokale vrouwen dragen hun meest mooie sari’s en gaan getooid met fonkelende sieraden. De mannen hebben felgekleurde tulbanden boven hun enorme snorren en dragen schoenen met omgekrulde neuzen onder hun witte dhoti’s.

Pushkar heeft voor de hindoes ook een religieuze betekenis. Het is een van de weinige plaatsen in India waar de god Brahma in een eigen tempel wordt aanbeden. Duizenden pelgrims bezoeken elk jaar het heilige meer in de buurt van de stad om er zich in onder te dompelen. Dit wordt beschouwd als een daad van reiniging. De maankalender bepaalt wanneer de jaarmarkt gehouden wordt.

Dusshera Festival in heel India (bijzonder in Mysore): Een van de belangrijkste festivals in Zuid-India is het Dussehra festival. Het Dussehra Festival is een hindoeïstisch festival waarbij in geheel India de overwinning van het goede op het kwade wordt gevierd. Er zijn veel legendes die leidden tot Dussehra. Het bekendste verhaal gaat over godin Durga die rijdend op een leeuw de demon met buffelhoofd Mahishasura doodt. Hij terroriseerde de Devas en hun koning Indra. Een ander verhaal komt uit de Ramayana, een hindoeïstische tekst die omstreeks de tweede eeuw voor Christus is ontstaan. De Ramayana vertelt het verhaal van Rama (een incarnatie van de god Vishnu), wiens vrouw Sita ontvoerd wordt door de slechte demonkoning Ravana. Na veel omzwervingen en heldendaden verslaat Rama samen met zijn broer Laksman de boze koning. Ze worden hierbij geholpen door een leger van apen, dat wordt aangevoerd door de apenkoning Hanuman.

Het Dussehra Festival heeft geen restricties voor de kasten. Iedereen kan meedoen en op eigen wijze Durga vereren. Het is dan ook een groot volksfeest. De huizen worden opnieuw geschilderd en het gezin wordt in de nieuwe kleren gestoken. Iedere wijk en dorp heeft een tent ingericht voor Durga. Soms wordt er ook een toegangspoort gebouwd. Soms zijn er processies, begeleid door muziek, dans en vuurwerk. De datum van het festival is afhankelijk van de hindoeïstische maandkalender.

Divali in heel India: Divali, ook genoemd Deepavali, Diwali of Deevali is een van de belangrijkste feesten in het hindoeïsme en vindt zijn oorsprong in India. Het woord is afgeleid van het Sanskriet ‘dipavali’, dat ‘rij lichtjes’ betekent. Het feest is over heel India verspreid, en door het eeuwenlange isolement zijn er verschillende legenden en verhalen rond het feest gevormd. Tijdens Divali wordt bijvoorbeeld door sommige Indiërs de terugkeer van Rama in zijn stad Ayodhya gevierd en wordt hij gekroond als koning, nadat de demon Ravana door hem is gedood. Tijdens Divali wordt door anderen juist de hindoegodin Lakshmi (van het licht, de schoonheid, rijkdom en voorspoed) vereerd. Door iedereen wordt het gevierd met evenveel spiritualiteit en staat Divali voor vernieuwing in het leven

Divali is ook bekend als Lichtjesfeest, en wordt symbolisch bedoeld als “de overwinning van het goede over het kwade, overwinning van het licht over de duisternis, overwinning van de gelukzaligheid over de onwetendheid”. Tijdens het feest worden binnenshuis en op de erven kleine lichtjes (diya's) aangestoken. Deze lampen zijn gemaakt van klei, waarin de lichtjes aangemaakt worden met als brandstof geklaarde boter, ofwel ghee. Dit geheel heet de Dia of Diya. Hoe rijker men is, hoe meer Diya's men heeft. In rijen worden ze op vensterbanken, balkonbalustrades en als men een plat dak heeft, langs de gehele lengte van de dakrand geplaatst. Ook de minder fortuinlijken zullen op deze dag de godin niet vergeten. In de hoop dat het geluk voor hen nog komen moet, zetten ze het welkomstlicht voor hun deur, ook al zijn het maar een paar Diya's. Het vieren van het feest gaat gepaard met het nuttigen van zoetig eten. Echter in India steekt men daarnaast ook vuurwerk af. Divali is een vrolijk feest en wordt vaak gevierd in gezinsverband.

Pongal in Tamil Nadu: Pongal is een belangrijk festival uit Zuid-India en staat voor het gunstige begin van Uttarayana (de noordwaartse beweging van de zon, waardoor de dagen weer langer worden) en ook voor de oogsttijd. Het is een feest waarbij de Indiase boeren de natuur en alle landbouwwerktuigen bedanken voor de opbrengsten van het land. Ook de heilige koeien worden in het zonnetje gezet en vrouwen brengen kleurrijke kolams, gelukbrengende patronen, aan voor hun huizen.

Vier dagen staan in het teken van traditionele lange Pongalactiviteiten. De eerste dag is gewijd aan de regen. Dit is een ‘slechte’ dag. Iedereen ruimt die dag zijn huis op en verbrandt zijn oude spullen. De tweede dag is gewijd aan de zon; iedereen koopt nieuwe spullen, maakt buiten een nieuwe kookplaats en kookt daarop rijst in melk en water, genaamd Pongal. (In Tamil Nadu is Pongal ook een zoet havermoutpaprecept gekookt van de nieuwe rijst.) Als deze pot overkookt betekent dit dat men een goed jaar krijgt. Mensen vragen dan ook aan elkaar of ze een goede Pongal gehad hebben. De derde dag is gewijd aan het vee. Al het vee wordt versierd en bedekt met ornamenten. De horens van de koeien worden opnieuw geverfd, ze krijgen een bloemenkrans en ballonnen omgeknoopt en er wordt een koeienpuja gehouden. Het is een vrolijk gezicht om al die koeien door de straat te zien lopen. De vierde dag is een familiedag. Hele gezinnen gaan samen iets leuks doen, zoals familiebezoekjes.

Kloosterfestivals in Ladakh (Hemis, Phyang en Taktok): In het uiterste noorden van India, hoog in de bergen ligt Ladakh, dat ook wel “The Moonland”, “Little Tibet” en zelfs “The last Shangri-la” genoemd wordt. Enorme bergketens met eeuwig besneeuwde pieken worden afgewisseld met vruchtbare valleien en desolate hoogvlaktes. De vriendelijke Ladakhi, de vele Tibetanen, de kleurige gebedsvlaggen, fraaie manisteenmuren met mantrareliëfs en de ontelbare stoepa’s maken dat je vergeet dat je in India bent.

Ladakh is een van de meest afgelegen gebieden in India. Dit deel van India werd pas opengesteld voor toerisme in 1974 en pas sinds 1979 is er vliegverkeer mogelijk op de hoofdstad Leh. Sindsdien is er nog slechts weinig verandering gekomen in de geïsoleerde positie. Ladakh is bekend vanwege de grote gelijkenis met Tibet. Dat geldt niet alleen voor de prachtige vergezichten, het ongerepte en uitgestrekte landschap, maar ook voor de waardevolle kloosters met hun schat aan oorspronkelijke wandschilderingen, godenbeelden, thanka’s en kloosterfestivals. Tijdens deze, doorgaans twee dagen durende, festiviteiten vindt er een wervelende show plaats van kleurrijke gemaskerde dansers. De monniken beelden in hun schitterende (soms eeuwenoude) gewaden en angstaanjagende maskers de verschillende goden uit en vertellen zonder woorden hun verhaal van de overwinning op het kwaad.

Elk klooster in Ladakh heeft zijn eigen jaarlijkse kloosterfestival waar van heinde en ver de lokale bevolking naar afreist om de kleurrijke dansen van de monniken bij te wonen en van de lama's de zegen voor het komende jaar te ontvangen. Er is echter ook tijd voor meer werelds vermaak: dansen en zingen, lekker eten, allerhande volksspelen. De voormiddagen van het feest worden telkens gevuld met dansen. Een voor een komen verschillende dansers uit de tempel om op de binnenplaats van het klooster hun dans uit te voeren. Gehuld in kleurrijke brokaten gewaden, met prachtige maskers die beschermgoden voorstellen, voeren zij wervelende dansen op om de aanwezigen hun zegen voor het komende jaar te geven. De monniken van het klooster trainen jaren lang om de religieuze verhalen goed te kunnen uitbeelden. De verhalen die gedanst worden zijn legendes, die over het goed en kwaad vertellen en zodoende de lokale bevolking informeren over het boeddhistisch gedachtegoed. Er zijn ook altijd grappige figuren in de dans aanwezig, die proberen om de toeschouwers aan het lachen te krijgen. Op verschillende plaatsen rond het festival zijn allerhande kraampjes opgesteld waar de Ladakhi zich overgeven aan meer werelds vermaak. Festivals zijn geen volksdansfeesten, dus wees discreet met je camera.

Hemis is het rijkste en grootste klooster van Ladakh. Het is vooral beroemd om haar festival met maskerdansen. Het klooster van Hemis staat vol met gouden beelden en stoepa’s, ingelegd met halfedelstenen. Het ligt in een lieflijke vallei met kabbelende beekjes en heeft enkele schitterende ruimtes, waar monniken aan het bidden of het mediteren zijn. Dit klooster van de Drukpa orde is gesticht in de vroege 17de eeuw en ligt zo’n 45 km van Leh verwijderd. Het is een belangrijk klooster, ook voor Ladakhi boeddhisten. Eenmaal in hun leven moeten ze hier geweest zijn. De grootste thangka in Ladakh, meer dan 12 m lang, is in Hemis. Deze wordt maar eens per 12 jaar tentoongesteld! Phyang is een typisch Ladakhi dorp dat lijkt op een oase. Het bestaat uit huizen die gebouwd zijn in typische Ladakhi stijl en de groene velden worden er gevoed door de irrigatiekanaaltjes. Taktok Gompa is een klein interessant klooster, rond een grot gebouwd waar ooit de boeddhistische heilige Padmasambhava mediteerde. Het is het enige klooster van de Nyingmapa sekte in Ladakh, de oudste Tibetaanse kloosterorde. Het klooster van Taktok ligt een beetje weg van de gebaande route en wordt (buiten festivaltijd) nog slechts zelden bezocht.

“Monniken in bonte kostuums met enorme puntmutsen zijn aan het dansen. Andere hooggeplaatste monniken in het rood zitten op een soort van podium en begeleiden met bekkens en een trommel de dansers. Wat erg leuk is, is de traditioneel geklede Ladakhi bevolking. Oude gerimpelde vrouwtjes met twee vlechten die onderaan zijn samengebonden dragen hoge gekleurde hoedjes met opstaande punten aan de voorkant. Ook kettingen met grote kralen en enkele dames hebben typische schoenen aan: hoge zolen en een opstaande neus. We zien nog verscheidene andere dansen met steeds opnieuw mooie kostuums. Wat ook leuk is, is dat we even mogen kijken in de ruimte waar de monniken hun kostuums aantrekken. Hier is een ruime garderobe en er staan verschillende muziekinstrumenten, zoals de typische lange rechte koperen blaasinstrumenten.”