Cultuur Madagascar
De cultuurverschillen tussen Europeanen en de inwoners van Madagascar zijn zo groot dat je er een heel boek aan zou kunnen wijden. Realiseer je goed dat er tussen ieder land en streek verschillen zijn in de manier waarop mensen met elkaar omgaan. Ga je voortdurend uit van je eigen normen en waarden dan zal uiteindelijk alles wat daarvan afwijkt je gaan irriteren. En dat geeft veel onnodige stress. Accepteer dat de mensen op Madagascar in bepaalde opzichten andere eisen stellen dan jij gewend bent. Ze gaan bijvoorbeeld anders om met afspraken of hebben een ander tijdsbesef. Malagassiërs hebben een ontspannen relaxte en gelaten leefstijl. Mora mora is het motto. Dit maakt hen niet minder, wel anders. Met een goede voorbereiding kun je je alvast instellen op deze culturele verschillen. Ter plekke is het de kunst om positief te blijven, je flexibel op te stellen en die andere levenswijze te respecteren zonder daarbij je eigen grenzen te overschrijden. Neem de tijd, probeer open en tolerant te zijn en probeer een praatje met mensen te maken. Spreek je de taal niet, dan zijn er andere manieren om contact te maken. Een eenvoudige begroeting of een simpele lach kost niets en opent overal deuren en harten.
Malagassiërs begroeten elkaar met een omarming en drie kussen op de wangen. Ook mannen en vrouwen begroeten elkaar op deze manier. Op Madagascar dragen ambtenaren, politici en zakenmensen over het algemeen westerse kleren om daarmee hun belangrijke positie te benadrukken. Zelfs met veertig graden Celsius trekt men een colbertjas, hemd en stropdas aan. Buiten de hoofdstad draagt het merendeel van de bevolking traditionele kleren. De lamba oany is het traditionele kledingsstuk voor zowel mannen als vrouwen. Het is een kleurig bedrukte katoenen doek die om het lichaam gebonden wordt. Tam tam is het gelige of roodachtige gezichtsmasker dat vrouwen en meisjes op hun gezicht doen. Het beschermt hun gezicht tegen de zon en de hitte van het vuur. De malabary is een lang geblokt hemd, dat oorspronkelijk uit India komt en vooral gedragen wordt door de mannen uit het hoogland. Oudere vrouwen en vrouwen van een sociaal hogere kaste dragen in deze streek een witte doek om hun schouders. Aan de manier waarop de vrouw haar doek draagt, zie je of ze getrouwd is of niet. Aan de oostkust worden matten van bast of raffia om het lichaam heen geslagen. Bij feestelijke gelegenheden dragen de mannen op het platteland salaka’s, rood/geel/zwarte doeken van ruwe zijde die gedeeltelijk versierd zijn met parels. Karakteristiek zijn de hoeden van de mannen. De Betsileo dragen meestal vierhoekige hoeden, de Merina strohen hoeden en de Bara een kegelvormige hoed.
Als je uitgenodigd wordt bij mensen thuis dan word je geacht iets voor de maaltijd te betalen. Wacht met eten tot het oudste familielid je daartoe uitnodigt. Kleed je tijdens een bezoek aan een familie netjes en zeker niet te bloot. Een lange broek of rok is dan op zijn plaats. Onderbreek de mensen niet als ze spreken. Verhef je stem niet, ook niet als iets niet naar de zin gaat. Wijs niet met je vinger naar iemand.
Fady: Madagascar is het land van de fady, zogenaamde regels die gedicteerd zijn door de voorouders en in ieder geval nageleefd moeten worden. Het zijn taboes gebaseerd op vroegere ervaringen. Als iemand ooit gered is door een hond, dan mogen de afstammelingen een hond nooit meer slecht behandelen. Op die manier zijn de vreemdste zaken tot fady verklaard. Aan de kust is het fady om varkensvlees te eten naast de zee. Het is verkeerd om naar een graf te wijzen. Uit respect voor de bevolking is het verstandig om steeds weer naar de heersende fady te informeren. Op bepaalde plekken is het fady om naar de fady te vragen. De bewoners vermijden het meestal om gasten naar deze plekken met veel fady te brengen zoals kerkhoven, graven en heilige bomen. Deze heilige bomen zijn te herkennen aan de takken waaraan doekjes of briefjes hangen met daar op geheime wensen. Ook volle flessen rum kunnen een teken van een dergelijke plek zijn.
Voor ons bezoekers is het onmogelijk om een exact inzicht te krijgen in wat fady is en wat niet. Toch zijn er een aantal richtlijnen met betrekking tot fady die eigenlijk voor het hele land gelden en waar je rekening mee dient te houden. Respect voor mensen, eigendom, familierelaties en voorouders is belangrijk. Spreek nooit een kwaad woord over de doden. Onthoud dat Madagascar voor de bewoners het land is van de voorouders, de eigenlijke bezitters en dat de grond dus heilig is. Rijstterrassen nemen ook een belangrijke positie in en verdienen respect. Maak ook geen grapjes over lokale fady. Voor de bevolking is fady een serieuze aangelegenheid.
Inkopen doen: In Antananarivo en andere grotere plaatsen zijn kleine winkels met een breed aanbod aan souvenirs en handgemaakte producten. Lokale markten zoals de Marché Artisanal in Antananarivo zijn de beste plek voor handgemaakte kunstvoorwerpen zoals houtsnijwerk, raffiaproducten, geschept bloemenpapier, edelstenen, hoornproducten en doeken. Vango vango zijn de zilveren armbanden die je veel in het zuiden ziet en die traditioneel door mannen gedragen worden. Lamba Oany zijn de kleurig bedrukte katoenen doeken die vrouwen, over hun kleren heen, op verschillende manieren om hun lichaam knopen. Een lamba mena is een doek waarin de doden worden gewikkeld.
In supermarkten en grotere winkels gelden meestal vaste prijzen terwijl in souvenirwinkeltjes en op markten afdingen gebruikelijk is. De prijs die verkopers in eerste instantie vragen kan soms een stuk hoger liggen dan de normale verkoopprijs. Door te onderhandelen toon je respect voor de verkoper. Een al te toeschietelijke klant, die direct met de vraagprijs instemt, ziet men niet voor vol aan. Schroom dan ook niet om in eerste instantie een lage prijs in te zetten, zodat je vervolgens iets meer kunt bieden. Er is geen vaste prijs dus je moet voor jezelf bepalen wat je er voor over hebt. Ga alleen bieden als je iets ook echt wilt kopen. Het is handig om van te voren een maximumprijs in je hoofd te hebben. Tijdens het onderhandelen zal de verkoper je sympathie proberen te winnen door een gezellig gesprek of door een drankje aan te bieden. Dat hoort allemaal bij het onderhandelingsspel. Je hoeft je niet bezwaard te voelen als je iets voor een lage prijs krijgt aangezien de verkoper slechts zelden onder de prijs verkoopt. Als je niet tot een overeenkomst over de prijs kunt komen, stap je gewoon op.
Algemeen: Besef voortdurend dat je als gast in een land verblijft waar men nu eenmaal andere omgangsvormen kent. Dat is niet afwijkend, jij gedraagt je afwijkend.